Kik boks ili Kickboxing je savremeni borilački sport kog je sedamdesestih godina prošlog veka osmislio Majk Anderson kao zapadnjački odgovor na istočnjačke borilačke veštine. Iako se radi o jedinstvenom sportu, kik boks nije naziv za jedinstvenu veštinu već obuhvata nekoliko različitih borilačkih disciplina. Pod njega spadaju: polu-kontakt, laki-kontakt, puni-kontakt (full contact) , lou-kik (low kick ili niski udarac), tajlandski kik boks, muzičke forme a, u poslednje vreme i Aero kik boks odnosno kombinacija kik boksa i aerobika.
Kik boks je izrastao iz istočnjačkih borilačkih veština kao što su karate, tekvando (taekwondo), kung fu ali i boks i još neke manje poznate istočnjačke veštine. Cilj borbe u svim disciplinama kik boksa je savladati protivnika tokom borbe koristeći bolju tehniku, brzinu i snagu ali, kao i tradicionalne borilačke veštine, i kik boks zahteva poštovanje protivnika te tolerantno i časno ponašanje.
Kik boksom bave se i žene i muškarci.
Oprema koja se koristi u kik boksu razlikuje se od discipline do discipline i nije ista u profesionalnom i amaterskom sportu. Ipak, česta oprema su kacige (koje pokrivaju veći deo glave), štitnici za zube, rukavice (otvorene i zatvorene), obuća bez tvrdog đona, štitnici za potkolenice i gornji deo stopala, bandaže, elastične trake za zglobove te, kod žena, štitnik za grudi a, kod muškaraca, štitinik za genitalije.
Iako se radi o borilačkom sportu, kik boks zapravo nije jako opasan sport što potvrđuju i brojke; povrede su u ovom sportu izuzetno retke a i one koje se dešavaju, rezervisane su uglavnom za tzv. tvrde discipline kao što su full-contact, low-kick i tajlandski kik boks. Ipak, važno je naglasiti da je zaštitna oprema u profesionalnim borbama minimalizovana pa se u takvim borbama, u pravilu, ne koriste zaštitne kacige i zaštita za potkolenice što povaćava i rizik od povreda.
Neke od najčešćih povreda u tvrdim disciplinama su modrice, polomljene arkade te povrede nosa.
Discipline kik boksa
Polu-kontakt - je disciplina u kojoj protivnici jedan drugog nastoje nadjačati prvenstveno brzinom i tehnikom dok snaga ostaje u drugom planu. Borba se odvija pred trojicom sudija, udarci su strogo kontrolisani i ocenjuju se nakon svakog izvršenog udarca u dopušteni deo tela protivnika. Nakon svakog udarca meč se ujedno i privremeno zaustavlja. Intenzivni udarci u ovoj disciplini nisu dopušteni i kažnjavaju se. Dopuštene zone za udarce su prednja strana glave i prednja strana trupa protivnika a udarci se smeju nanositi i rukama i nogama.
Takmičenja su podeljena na muška i ženska, zatim kadetska, juniorska i seniorska te po težinskim kategorijama. U nekim slučajevima, kadeti se dele i po visini.
Borbe se odvijaju na tatamiju (tankoj strunjači) ili u ringu.
Laki (ili lagani) kontakt - je disciplina slična polu-kontaktu s tim da se, u ovom slučaju, radi o kontinuisanoj brobi bez prekida nakon pojedinih udaraca. Tokom meča u laganom kontaktu, trojica sudija prate borbu i zapisuju poene. Na kraju svake runde, osvajač runde (bolji borac) dobija 10 dok slabiji dobija 9 poena. Pravila koja vrede za udarce, dopuštene zone i opremu jednaka su kao i kod polu-kontakta. Takmičari se dele po težinskim kategorijama, starosti i polu.
Puni kontakt (full-contact, ful-kontakt) - je disciplina koja prednost daje snazi i u kojoj je cilj protivnika savladati snagom udarca. Dopuštena područja ista su kao i u dve prethodno pomenute kategorije s tom razlikom da se u ovoj disciplini udarci zadaju punom snagom, većom brzinom i tehnički. Udarci su uglavnom isti kao u boksu s tim da ful-kontakt dopušta i udarce nogom. Borbe u ful-kontaktu odvijaju se u ringu uz pristunost centralnog (ili ringovnog) sudije koji sve vreme prati borbu i ocenjuje regularnost udaraca dok trojica sudija koji se nalaze van ringa zapisuju poene i donose konačne ocene. I u ovoj disciplini, bolji takmičar dobija ocenu 10 dok slabiji dobija 9.
Kategorije su podeljene po polu, starosti i težini.
Lou-kik (low-kick ili niski udarac) - je još jedna "tvrda disciplina" u kojoj je dopuštena zona za nanošenje udaraca nešto veća. Sem standardnih udaraca u područje prednjeg dela glave i trupa, dopušteni su i udarci u natkolenice (s prednje, vanjske i unutrašnje strane) i to punom snagom. Udarci u potkolenice su zabranjeni a podignuta noga protivnika smatra se blokadom. Zbog ovih pravila, takmičari nose kratke sportske šorceve kako bi sudije lakše mogle oceniti ispravnost udaraca. U lou-kiku koriste se zaštitne kacige, štitinici za zube, rukavice (10 Oz), dodatni štitinici (za potkolenice i sl.), bandaže te specijalne sportske papuče. Profesionalni takmičari ne koriste zaštitu za noge niti kacige.
Ocenjivanje udaraca, propisana zaštitna oprema te broj i uloga sudija jednaki su kao u ful-kontaktu s tim da se težinske kategorije razlikuju.
Borba se organizuje u ringu.
Tajlanski kik-boks (Thai kick boxing) - je disciplina kik boksa izrasla iz tradicionalnog tajlandskog boksa. Ipak, u odnosu na svog "prethodnika", taj kik boks je daleko manje grub sport. Takođe spada u tzv. tvrde discipline , tehnički je sličan lou-kiku a takmičari imaju pravo nanositi udarce rukama, potkolenicama i kolenima. Dopuštene zone udaraca su protivnikova glava, prednji, bočni i stražnji deo tela. Iako su udarci u leđa dopušteni, područje kičme ne spada u dopuštenu zonu. Specifičnost ove discipline je i hvatanje i bacanje protivnika ali isključivo preko natkolenice. Kod udaraca rukom doopuštene su gotovo sve ručne tehnike uključujući tzv. "round back fist" ili udarac zapešćem iz okreta. Udarci laktom strogo su zabranjeni. Broj i organizacija sudija jednaki su kao i kod ful-kontakta i lou-kika a ocenjuje se svaki pravilno izvršen udarac u dopuštenu zonu. Amaterski takmičari nose štitinike za potkolenice i gornji deo stopala.
K-1 - je verovatno najčešće pominjan izraz kada je reč o kik boksu ali, iako se često prezentuje kao jedna njegova disciplina i identifikuje s tajlandskim kik boksom, radi se zapravo o sistemu takmičenja na kom se praktikuje tajlandski kik boks.
Muzičke forme - su modifikovana verzija kik boksa koja se uglavnom svodi na izvođenje kata uz muziku te na borbu sa zamišljenim protivnikom. Zamišljena borba uvek podražava neku od disciplina kik boksa. Pokretima se, sem ljudskih, mogu imitirati i pokreti životinja u borbi. Kod takmičenja u ovoj disciplini postoji čak 5 sudija koji dodeljuju ocene od 5 do 10. Ocenjuju se: sinhronizovanost pokreta s muzikom, težina i kompleksnost kik boks tehnika koje se izvode, koreografija, pravilnost izvedenih pokreta i udaraca, usmerenost na zadatak, ravnoteža a, u kategorijama u kojima se prikazuje disciplina s oružjem, ocenjuje se i način baratanja oružjem.
Aero kik boks - je nova disciplina kik boksa i predstavlja kombinaciju aerobika i elemenata kik boksa. Ovakva disciplina omogućava upoznavanje s elementima jednog borilačkog spoerta bez opasnosti od povreda i bez potrebe za nanošenjem i primanjem udaraca a dodatno je privlačna zbog spretno uklopljenih plesnih detalja.
I za ovu disciplinu organizuju se takmičenja na kojima se, slično kao i na takmičenjima iz muzičkih formi, ocenjuju sinhronizovanost s muzikom, način na koji su ukomponovani aerobik i kik boks, pravilnost pokreta, broj i kompleksnost izvedenih tehnika te koreografija. Takođe je propisana maksimalna jačina zvuka u decibelima kod puštanja muzike.